Η Γενοκτονία των Ποντίων αποτελεί μια από τις πιο τραγικές και σκοτεινές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του Ελληνισμού. Μεταξύ 1914 και 1923, περισσότεροι από 353.000 Πόντιοι Έλληνες εξοντώθηκαν συστηματικά από τις Οθωμανικές και Κεμαλικές αρχές, μέσα από διώξεις, εκτελέσεις, εκτοπίσεις, βιασμούς και πορείες θανάτου.
Η γενοκτονία αυτή δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά ένα οργανωμένο σχέδιο αφανισμού του ποντιακού πληθυσμού από τις πατρογονικές του εστίες, όπου ζούσε εδώ και αιώνες.
📍 Ποιοι ήταν οι Πόντιοι;
Οι Πόντιοι Έλληνες είναι ένας κλάδος του ευρύτερου Ελληνισμού, που κατοικούσε στις ακτές του Εύξεινου Πόντου, κυρίως γύρω από τις περιοχές Τραπεζούντας, Κερασούντας, Σινώπης και Αμάσειας. Η παρουσία τους στον Πόντο ξεκινά ήδη από τον 8ο αιώνα π.Χ. με την ίδρυση ελληνικών αποικιών, και συνεχίζεται αδιάκοπα επί χιλιετίες, ακόμα και στη διάρκεια της Βυζαντινής και Οθωμανικής περιόδου.
Ο Πόντος υπήρξε πνευματικό, πολιτιστικό και οικονομικό κέντρο του Ελληνισμού. Η ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1204–1461) ήταν απόδειξη της αυτονομίας και του ακμαίου ελληνικού πολιτισμού της περιοχής.
⚔️ Πότε και Πώς Ξεκίνησε η Γενοκτονία;
Η γενοκτονία ξεκίνησε ουσιαστικά με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, όταν οι Νεότουρκοι (Κίνημα των Νεοτούρκων) έθεσαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο “εκκαθάρισης” των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρώτοι στόχοι ήταν οι Αρμένιοι, οι Έλληνες του Πόντου και της Ιωνίας και οι Ασσύριοι.
Μέθοδοι εξόντωσης:
Επιστράτευση σε τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού), όπου οι άνδρες πέθαιναν από κακουχίες.
Εκτοπίσεις γυναικόπαιδων στα βάθη της Ανατολίας.
Πορείες θανάτου, χωρίς τροφή, νερό και ιατρική περίθαλψη.
Μαζικές σφαγές και ολοκαυτώματα χωριών.
Βιασμοί και καταναγκαστικοί εξισλαμισμοί.
Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας ήρθε με την άνοδο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1919–1922), οπότε εντάθηκε η βία κατά των Ποντίων.
💔 Ανθρώπινες Απώλειες
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, πάνω από 353.000 Πόντιοι Έλληνες έχασαν τη ζωή τους την περίοδο 1914–1923. Οι επιζώντες κατέφυγαν κυρίως στην Ελλάδα ως πρόσφυγες, δημιουργώντας ισχυρές κοινότητες στη Μακεδονία, τη Θράκη, την Αττική και αλλού.
Πολλοί έφτασαν τραυματισμένοι, άρρωστοι, χωρίς περιουσία, αλλά συνέβαλαν καθοριστικά στην ανοικοδόμηση της σύγχρονης Ελλάδας.
📚 Διεθνής Αναγνώριση
Η γενοκτονία των Ποντίων αναγνωρίζεται από:
Την Ελλάδα (νόμος 2193/1994, καθιέρωση 19ης Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης)
Την Κύπρο
Το Σουηδικό Κοινοβούλιο, την Αρμενία, την Ολλανδία, πολιτείες των ΗΠΑ και Αυστραλίας
Διεθνείς οργανισμούς και ιστορικούς
Παρά τις αποδείξεις, η Τουρκία δεν αναγνωρίζει επίσημα τη γενοκτονία, όπως και στην περίπτωση των Αρμενίων.
🧾 Ντοκουμέντα και Μαρτυρίες
Πλήθος στοιχείων επιβεβαιώνουν τη γενοκτονία:
Μαρτυρίες ξένων διπλωματών και ιεραποστόλων.
Εκθέσεις του Αμερικανικού και Γαλλικού Κόκκινου Σταυρού.
Ιστορικά κείμενα όπως του George Horton, Αμερικανού πρόξενου στη Σμύρνη.
Ομολογίες Τούρκων στρατιωτικών και δικαστικές αποφάσεις της εποχής.
🕯️ Μνήμη και Δικαιοσύνη
Η Γενοκτονία των Ποντίων δεν είναι ζήτημα μόνο του παρελθόντος. Είναι ιστορική ευθύνη, τόσο της Ελλάδας όσο και της διεθνούς κοινότητας, να διατηρείται η μνήμη, να αγωνιζόμαστε για την αναγνώρισή της και να τιμούμε τα θύματα.
Η 19η Μαΐου καθιερώθηκε ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων, με σκοπό τη διεθνή αναγνώριση και την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
📌 Συμπέρασμα
Η Γενοκτονία των Ποντίων δεν είναι απλώς μια ιστορική καταγραφή. Είναι πληγή ανοιχτή, που ζητά δικαιοσύνη, μνήμη και σεβασμό. Ο ποντιακός ελληνισμός, παρά την τραγωδία, δεν χάθηκε. Συνέχισε με ζωντανή παράδοση, πολιτισμό, μουσική, γλώσσα και πίστη.
Ας θυμόμαστε. Για να μη ξαναζήσει η ανθρωπότητα παρόμοια εγκλήματα.
