Η φράση «ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα» βρίσκεται στην επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Εφεσίους (5:33), ένα από τα πιο πολυσυζητημένα και ερμηνευμένα αποσπάσματα της Καινής Διαθήκης. Πολλές φορές έχει παρεξηγηθεί ή χρησιμοποιηθεί εκτός πλαισίου, οδηγώντας σε λανθασμένα συμπεράσματα σχετικά με τις σχέσεις των δύο φύλων και τον ρόλο της γυναίκας στον γάμο.
Ιστορικό και θεολογικό πλαίσιο
Το συγκεκριμένο απόσπασμα ανήκει σε μια ευρύτερη περικοπή (Εφεσίους 5:22-33) που αναφέρεται στη σχέση άνδρα και γυναίκας μέσα στον χριστιανικό γάμο. Ο Παύλος χρησιμοποιεί έναν συμβολικό παραλληλισμό: η σχέση του άνδρα με τη γυναίκα παρομοιάζεται με αυτήν του Χριστού με την Εκκλησία. Ο Χριστός αγαπά την Εκκλησία Του και θυσιάζεται γι’ αυτήν – έτσι και ο άνδρας καλείται να αγαπά τη γυναίκα του με αυταπάρνηση και σεβασμό.
Στο ίδιο πλαίσιο, η γυναίκα καλείται να “φοβάται” τον άνδρα της. Ποια είναι όμως η αληθινή έννοια του “φόβου” εδώ;
Τι σημαίνει «φοβήται» στο πρωτότυπο;
Η λέξη “φοβήται” στην αρχαία ελληνική δεν σημαίνει τρόμο, καταπίεση ή υποταγή με τη σύγχρονη αρνητική έννοια. Στο πλαίσιο της επιστολής, έχει την έννοια του σεβασμού, της εκτίμησης, της ευλάβειας και του βαθιού συναισθηματικού δεσμού.
Άλλωστε, ο ίδιος ο Παύλος λέει λίγους στίχους πριν:
“Ὑποτάσσεσθε ἀλλήλοις ἐν φόβῳ Χριστοῦ” (Εφεσίους 5:21) — δηλαδή “Να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλον με σεβασμό προς τον Χριστό”. Η σχέση των συζύγων δεν περιγράφεται ως μονόπλευρη εξουσία του άνδρα πάνω στη γυναίκα, αλλά ως σχέση αμοιβαίας αγάπης, σεβασμού και προσφοράς.
Η ευθύνη του άνδρα
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι το μεγαλύτερο βάρος στην περικοπή πέφτει στον άνδρα. Ο Παύλος δεν του ζητά απλώς να είναι αρχηγός ή “ισχυρός”. Του ζητά να αγαπά τη γυναίκα του όπως ο Χριστός την Εκκλησία, δηλαδή με θυσιαστική, καθαρή και ανιδιοτελή αγάπη. Αυτό σημαίνει:
Να νοιάζεται για την ψυχική, σωματική και πνευματική ευημερία της
Να την υποστηρίζει
Να την προστατεύει
Να την τιμά
Ο άνδρας, λοιπόν, δεν είναι τύραννος ή αφέντης, αλλά υπηρέτης της αγάπης μέσα στον γάμο.
Η γυναίκα και ο σεβασμός
Αντίστοιχα, η γυναίκα καλείται να δείχνει εμπιστοσύνη, τρυφερότητα, σεβασμό στον άνδρα της, να τον στηρίζει, να τον ενισχύει στη σχέση. Ο «φόβος» της γυναίκας προς τον άνδρα, είναι ο σεβασμός που πηγάζει από την αγάπη και την αναγνώριση της θυσίας που κάνει εκείνος για εκείνη.
Τι ΔΕΝ σημαίνει η φράση
Η φράση δεν σημαίνει ότι η γυναίκα πρέπει να είναι υπόδουλη, αδύναμη ή να υπομένει κακοποιητικές συμπεριφορές. Η χριστιανική διδασκαλία δεν προωθεί ανισότητα μεταξύ των φύλων αλλά ενότητα μέσα στη διαφορά. Η εξουσία, στο ευαγγελικό πνεύμα, δεν είναι κυριαρχία αλλά προσφορά και διακονία.
Ο γάμος ως μυστήριο ισότητας
Στον χριστιανισμό, ο γάμος θεωρείται μυστήριο, δηλαδή πνευματική ένωση δύο ανθρώπων, οι οποίοι καλούνται να γίνουν «μία σάρκα». Αυτό σημαίνει πλήρη ενότητα ζωής, σε σώμα, ψυχή και πνεύμα. Σε αυτή την ενότητα, κανείς δεν υπερέχει, αλλά και οι δύο δίνουν και λαμβάνουν, στηρίζουν και στηρίζονται.
Η φράση λοιπόν «ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα» δεν είναι εντολή εξουσίας αλλά κάλεσμα σε αγάπη και αρμονία. Ο Παύλος με τη γλώσσα της εποχής, ζητάει να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός, με την κάθε πλευρά να δίνει ό,τι καλύτερο έχει στον άλλο.
Συμπέρασμα
Η συγκεκριμένη φράση είναι πολύτιμη όταν ερμηνεύεται σωστά, στο πλήρες της θεολογικό πλαίσιο. Ο σεβασμός της γυναίκας προς τον άνδρα είναι αποτέλεσμα της αγάπης του άνδρα προς τη γυναίκα. Και η αγάπη αυτή, με βάση το πρότυπο του Χριστού, είναι απόλυτα θυσιαστική, αγνή και προστατευτική.
Ο χριστιανικός γάμος, σύμφωνα με τον Παύλο, δεν είναι σχέση εξουσίας, αλλά μια αμοιβαία κίνηση προσφοράς, που οδηγεί τους δύο ανθρώπους στην τελείωση και την εν Χριστώ ενότητα.
