Οι Τρεις Ιεράρχες – ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος – αποτελούν κορυφαίες μορφές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, της Θεολογίας και της Ελληνικής Γραμματείας. Η μνήμη τους τιμάται από κοινού στις 30 Ιανουαρίου, ημέρα που έχει καθιερωθεί ως γιορτή των Γραμμάτων και της Παιδείας.
Ιστορικό υπόβαθρο της εορτής
Η κοινή γιορτή των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε τον 11ο αιώνα, επί αυτοκράτορα Αλεξίου Α’ Κομνηνού, όταν υπήρξε διαμάχη για το ποιος από τους τρεις ήταν ο σημαντικότερος. Άλλοι πρόβαλλαν τον Βασίλειο για την κοινωνική του προσφορά, άλλοι τον Γρηγόριο για τη θεολογία του και άλλοι τον Χρυσόστομο για τα εμπνευσμένα του κηρύγματα.
Τότε, σύμφωνα με την παράδοση, οι τρεις Άγιοι εμφανίστηκαν σε όραμα στον επίσκοπο Ευχαΐτων Ιωάννη Μαυρόποδα και του είπαν πως είναι ίσοι στα μάτια του Θεού και δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ τους. Έτσι, καθιερώθηκε κοινή εορτή στις 30 Ιανουαρίου.
Άγιος Βασίλειος ο Μέγας (330–379)
Γεννήθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Ήταν γόνος μορφωμένης και ευσεβούς οικογένειας. Σπούδασε στην Αθήνα, όπου γνώρισε τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, και διακρίθηκε για την ευρύτατη μόρφωσή του και τον φιλανθρωπικό του χαρακτήρα.
✔️ Ίδρυσε τη Βασιλειάδα, ένα συγκρότημα φιλανθρωπικών ιδρυμάτων με νοσοκομεία, ορφανοτροφεία και γηροκομεία.
✔️ Έγραψε πλήθος θεολογικών έργων, μεταξύ των οποίων οι Ομιλίες στην Εξαήμερο και ο Κανονιστικός Μοναχισμός.
✔️ Καταπολέμησε τις αιρέσεις και ενίσχυσε τη χριστιανική πίστη με δυναμικό και πρακτικό πνεύμα.
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (329–390)
Γεννήθηκε στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας. Σπούδασε στην Αθήνα, όπου δημιούργησε δεσμούς φιλίας με τον Μέγα Βασίλειο. Είχε βαθιά φιλοσοφική και θεολογική σκέψη.
✔️ Ονομάστηκε Θεολόγος λόγω της καθαρής, υψηλής και ακριβούς διδασκαλίας του για τον Θεό.
✔️ Έγραψε σημαντικά έργα, μεταξύ των οποίων οι Πέντε Θεολογικοί Λόγοι, που αποτελούν θεμέλιο της Ορθόδοξης διδασκαλίας περί Τριάδος.
✔️ Ήταν άνθρωπος της ησυχίας, αλλά όταν χρειαζόταν, μιλούσε δυνατά για την Αλήθεια της Πίστης.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (347–407)
Γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας. Σπούδασε ρητορική, φιλοσοφία και θεολογία. Ήταν άνθρωπος του λόγου και της δράσης.
✔️ Ονομάστηκε Χρυσόστομος λόγω της ρητορικής του δεινότητας και των πύρινων κηρυγμάτων του.
✔️ Έμεινε στην ιστορία για τη θεία λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που τελείται μέχρι σήμερα.
✔️ Καταδίκασε δημόσια τη διαφθορά των πλουσίων και της εξουσίας, κάτι που τον οδήγησε σε εξορία και θάνατο.
Η σημασία τους για την Παιδεία
Οι Τρεις Ιεράρχες δεν ήταν απλώς θεολόγοι, αλλά άνθρωποι βαθιά μορφωμένοι με κλασική ελληνική παιδεία. Συνδύασαν:
Τη χριστιανική πίστη
Την αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Την ανθρωπιστική σκέψη
Η συμβολή τους στη διατήρηση και αξιοποίηση της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς μέσα από το πνεύμα του χριστιανισμού είναι αναντικατάστατη. Γι’ αυτό και τιμώνται όχι μόνο ως άγιοι, αλλά και ως προστάτες των γραμμάτων και της εκπαίδευσης.
Η σύγχρονη τιμή – Γιορτή των Γραμμάτων
Η 30η Ιανουαρίου είναι σχολική αργία στην Ελλάδα και η ημέρα έχει καθιερωθεί ως “Ημέρα Παιδείας και Πνευματικότητας”.
Στις σχολικές εκδηλώσεις:
Αναδεικνύεται η αξία της μόρφωσης και του ήθους
Διαβάζονται λόγοι των Τριών Ιεραρχών
Τονίζεται η ισορροπία μεταξύ πίστης και γνώσης, λογικής και θείας αποκάλυψης
Συμπέρασμα
Οι Τρεις Ιεράρχες δεν είναι μόνο εκκλησιαστικές μορφές. Είναι σύμβολα σύνθεσης: της πίστης με τη λογική, της αγάπης με την αυστηρότητα, της ελευθερίας με την πειθαρχία. Το έργο τους ζει μέσα από την εκκλησία, την παιδεία, τη θεολογία αλλά και μέσα από κάθε ψυχή που επιδιώκει την αλήθεια και την πνευματική καλλιέργεια.
Πηγή φώτο galilea.gr
